Woensdagmiddag 26 februari 2020. We zijn onderweg naar het afgesproken verzamelpunt in Ledeberg.

Tegen 11u50 zijn we ter plaatse en 5 minuten later zijn we volledig in aantal. Wegens de zeer beperkte (teleurstellende) deelname is er beslist met de wagen te gaan zodat de kosten ook beperkt bleven. Ook de toegangsbiljetten zijn, omdat we nu op woensdag gaan , goedkoper. Het weer is echt Belgisch en bijgevolg zeer wisselvallig, we rijden van de regen naar de zon om iets verder in een hagelbui te belanden. Zonder problemen komen we in Antwerpen en vinden we parking op enkele honderden meter van Campo & Campo.

We gaan direct ter plaatse en na nazicht van onze inkombewijzen worden we ondergedompeld in de wereld van Henri Van Herwegen of anders gezegd Panamarenko (samentrekking van Pan American Airlines and Company). Vanaf het begin verblijf je in de droomwereld van een fenomeen. De bezoeker wordt meegenomen langs tekeningen en schetsen  maar vooral de objecten trekken zeer de aandacht. En zo besef je snel dat hij zonder twijfel de meest begeesterde hedendaagse Belgische kunstenaar was. Hij leefde in een wereld van pure wetenschap,technisch vernuft en kinderlijk enthousiasme.

De aandachtige toeschouwer krijgt zicht op het werk van Panamarenko, waar het technologische vertoon fundamenteel deel van uitmaakt. Er onstaat een spanning tussen de functionele schijn van de objecten en de interpretatieve ruimte die zijn werken creeren. De meeste tekeningen zijn zo abstract dat ze eigenlijk compleet conceptioneel zijn. Hieruit blijkt de assosiatieve logica die zijn verbeelding beheerst. Afwisselend hanteert de kunstenaar het discours van wetenschapper, militair, ontdekkingsreiziger, piloot of astronaaut en appelleert hiermee aan vele al dan niet vervlogen dromen. De verhouding tussen woord en beeld , zeker bij de werken op papier, verdient onze bijzondere aandacht. Dikwijls gebruikt hij de titels op een a-functionele speelse manier met een poetische sprong tot gevolg. De kijker wordt graag op het verkeerde been geplaatst, waarbij hij dikwijls naar het latijn verwijst, de wetenschappelijke taal voor algemene classificatie.

De zeer aandachtige toeschouwer ziet werken ondertekend door Poval of Nailati Efil, beiden pseudoniemen door hem gebruikt. Bij nader inzien onderscheiden wij een zeker terugkerend poetisch mechanisme, en dat stimuleert de verbeelding en werkt bevrijdend.

Panamarenko’s reis rond de wereld in 80 jaar (de titel van de expo en het bijhorend boek) blijft het onaffe project van de individualist die onvermoeibaar zijn vrijheidsdroom nastreefde.

Bij het verlaten van de tentoonstelling schaf ik mij nog het boekje, Panamarenko’s Tribute , aan. Hierin staat een brief van de kunstenaar op rust, waarin hij zelf verduidelijking geeft over wat dit alles voor hem betekende. Een zeer open en indringend schrijven.

En kijk, anderhalf uur later staan we in de zon weer buiten en besluiten we gezamelijk een koffietje te drinken in de bijgelegen brasserie De Merode. Daarna zijn we alweer op weg naar huis, juist goed om de files van de komende spitsuren te vermijden. In het najaar komt er nog een bijkomende tentoonstelling in het MUKA te Antwerpen, waarbij ik hoop dat er meer mensen uiteindelijk begrijpen welk een figuur Panamarenko echt was.

Verbeelding is belangrijker dan kennis, kennis is beperkt maar verbeelding omhelst de hele wereld. (Albert Einstein)